روش های مختلفی برای درمان چاقی پیشنهاد شده است و تنوع این روش ها به اندازه ای زياد است که این زمینه را به یک تجارت بزرگ در جهان تبدیل کرده است.

بعضی از این روش ها بر اساس یافته های بهنگام و علمی پیشنهاد می شوند. ولی واقعیت تاسف آور این است که در بسیاری از موارد چنین نیست و هدف برنامه های پیشنهادی تنها استفاده ابزاری برای فریب مردم به امید کاهش وزن سریع، پایدار و آسان است. یکی از این روش ها استفاده از برخی مکمل ها و داروهایی است که علی رغم بی نتیجه و یا کم اثر بودن مردم به دليل تبليغات غلط از آنها برای کاهش وزن استفاده می کنند.

گنادوتروپین جفتی انسانی (HCG) یکی از این مکمل ها است که از سال 1954 توسط پزشک انگلیسی به نام سایمونز جهت کاهش وزن مورداستفاده قرارگرفت که به روش سایمونز شهرت یافته و امروزه پیروان بسیاری پیدا کرده است.

منشا و عملکرد هورمون
هورمونی گلیکوپروتئینی با دو زنجیره پروتئینی آلفا و بتا است که در طول بارداری از سلول های تورفوبلاستیک جفتی ترشح می شود. هورمونHCG آنالوگ هورمون محرک جسم زرد ((LHاست. زنجیره آلفا αپروتئین هر دو هورمون مشابه هم است و در زنجیره بتاβ درتوالی اسیدآمینه های تشکیل دهنده با هم تفاوت دارند. هورمون HCGازطریق اتصال به گیرنده های سطح سلول اثرات استروئیدوژنز و سنتز پروتئینی خود را توسط ناقل های درون سلولی شامل آدنوزین منوفسفات حلقویcAMP و یون کلسیم اعمال می کند و باعث حفظ و نگهداری جسم زرد درشروع بارداری می شودکه جسم زرد هورمون پروژسترون را ترشح می کند و با ایجادپوشش ضخیم دیواره رحم و مویرگ های خونی موجب حفظ جنین می شود. از این رو در درمان ناباروری نیز از HCGاستفاده مي شود که باعث تحریک تخمک گذاری و افزایش ترشح پروژسترون می شود. همچنین HCG از برخی از تومورهای سرطانی مانند سمینوما، تراتوما و بخصوص تومورهای سلول های ژرم ترشح می شود. اندازه گیری سطح این هورمون در افراد غیرباردار یکی از فاکتورهای تشخیص سرطان است.

HCGدر ورزشکاران نیزکاربرد دارد. در ورزشکارانی که از داروهای استروئیدی آنابولیک نظیرتستوسترون استفاده می کنند، مصرف هورمون به صورت مصنوعی باعث می شود که محورغده هیپوفیز- گنادهاترشحات طبیعی اش کاهش پیداکند و درنتیجه موجب کاهش سایزاندام های تناسلی مي شود که مصرف HCGمعمولا بعد از دوره مصرف استروئید از آتروفی بیضه هاجلوگیری می کند که مصرف آن برای ورزشکاران ممنوع می باشد و کمیته بین المللی المپیک استفاده ازآن راممنوع کرده است از دیگر کاربردهای هورمونHCG که در این مقاله علمی مورد بررسی قرارمی گیرد. اثر HCG برکاهش وزن به روش سایمونزمشهوراست

روش سایمونز
در سال 1954پزشک انگلیسی به نام آلبرت،تی، سایمونزکه ازHCGبرای درمان سندروم فرولیخ (آتروفی بافت آدیپوسیت ژنیتال پسران جوان چاق) استفاده کرده بود و معتقد بود که توزیع چربی در افرادچاق مانندکودکان مبتلابه سندروم فرولیخ است وتزریق این هورمون با تاثیربرهیپوتالاموس و افزایش لیپولیز دربافت آدیپوسیت باعث کاهش وزن وچربی های بدن می شود.سپس روش ابداعی خود بوسیله این هورمون را در درمان چاقی اعلام کرد. دراین روش بیماران به مدت 5/3 تا6 هفته روزانه رژیم غذایی بدون چربی 500کیلوکالری که توسط سایمونزطراحی شده بود به همراه تزریق عضلانی 125 واحد هورمون را 6 روزدرهفته دریافت کردند. در برنامه غذایی بسیارکم کالری بیماران مجازبه مصرف 2 وعده غذایی از گروه های غذایی (پروتئین ها، سبزیجات، نان و میوه ها) بودند .برای دریافت پروتئین از بیماران خواسته شده بود که از لیستی شامل (100گرم گوشت، ماهی، پنیر و یا سفیده تخم مرغ) یک مورد و از لیست میوه ها و سبزیجات و نان نیز فقط يك واحد را برای یک هر وعده غذایی خود انتخاب کنندکه فقط روزانه 45 تا50 گرم پروتئین دریافت می کردند. البته این روش درمانی با مکانیسم های متفاوتی نیزشرح داده شده است که شامل 3 دوره بارگیری (مصرف غذاهای پرکالری) دوره سوزاندن (برنامه غذایی 500 کیلوکالری) و دوره حفظ وزن (عدم مصرف کربوهیدرات ها) به همراه مصرف هورمون می باشد. چنين ادعامی شود در بیمارانی که روش سایمونز را دنبال می کنند بدون احساس ضعف و گرسنگی روزانه 300تا600گرم از وزن كم مي شود و چربی های تجمع یافته درناحیه ران ها، بازوها و شکم و باسن به طورمحسوسی کاهش پیدا می کند.

این روش درمانی با وجود اینکه سال ها از انتشارآن می گذرد و مطالعات زیادی در ارتباط با بی اثربودن آن صورت پذیرفته است، همچنان مورداستفاده بسیاری ازمردم بوده و محصولات این هورمون به صورت قطره خوراکی، آمپول و قرص های زیرزبانی در بسیاری از کشورها به فروش می رسد!.

روش کار

در این مطالعه به بررسی تحقیقات متعددی که در زمینه اثربخشی هورمون HCGبرکاهش وزن درطی سال های گذشته انجام شده بود می پردازیم. در مطالعه ای مروری که توسط بیرمنگام و همکاران انجام شده بود عنوان شدکه در مطالعاتی که از سال های 1973تا1977 درباره اثرHCG بر چاقی انجام شده هیچ تاثیر معنی داری بین مصرف HCG و کاهش وزن وجود ندارد. در میان مطالعات انجام شده تنها یک موردبه اثربخشی HCG برکاهش وزن اشاره کرده که توسط اشر درسال 1973 انجام شده و اعلام کردکه تزریق دوز بیشتری از هورمون درکاهش وزن موثراست که روش اجرای این تحقیق با انتقادات زیادی رو برو شد. در مطالعه ای که بعد از اظهارات اشرانجام شد 51 زن 18 تا 60ساله در این تحقیق شرکت کردند. شرکت کنندگان به صورت تصادفی به2 گروه دارونما وHCGتقسیم شدند و هر2 گروه به مدت 32 روز از برنامه غذایی 500کیلوکالری پیروی کردند. نتایج این مطالعه نشان داد بین 2 گروه شرکت کننده از نظرمیزان کاهش وزن، درصدکاهش وزن، محیط دورکمر و باسن و میزان اشتها هیچ تفاوت معناداری مشاهده نشده و HCG تاثیری درکاهش وزن ندارد. در متاآنالیز دیگری که به بررسی مقالات منتشرشده از سال های 1966تا1993 پرداخته هیچ گونه تاثیر معناداری بین میزان کاهش وزن گروه مصرف کنندهHCG و رژیم غذایی کم کالری و گروهی که فقط رژیم غذایی کم کالری داشته اند مشاهده نشد.

بحث و نتیجه گیری
بررسی مطالعات انجام شده و یافته های اخیر نشان می دهدکه نه تنها مصرف HCG هیچ تاثیرمعناداری برکاهش وزن و کاهش اشتها و چربی های بدن ندارد بلکه عوارض متعددی از جمله چندقلوزایی در زنان و ایجاد سندروم تحریک بیش ازحد تخمدان، درد شدید لگنی، آسیت شکمی، تورم دست و پاها، اسهال، تهوع کاهش حجم ادرار و در پسران ایجاد بلوغ زودرس و ژنیکوماستی و دردناک شدن و التهاب محل تزریق هورمون ديده مي شود.

در سال 1976 سازمان غذا و داروي امریکا (FDA) به شرکت های توزیع کننده محصولات HCG دستور داد برچسب هشدار دهنده عدم تایید برروی محصولات اعم از قرص ها، اسپری، قطره، آمپول ها و داروهای هومیوپاتیک حاوی این هورمون قراردهند. با این وجود هنوز این محصولات دربرخی فروشگا هها بدون نسخه به فروش می رسد به طوری که درسال 2007 کتابی در ارتباط با HCG و اثر آن برکاهش وزن تحت عنوان درمان کاهش وزن توسط کوین ترودو منتشرشد که کمیسیون تجارت فدرال امریکاFTC نویسنده را مبلغ 37 میلیون دلار به دلیل انتشار اظهارات غلط دراین کتاب جریمه کرد! با این وجود هنوز این کتاب در بسیاری از مراکز ورزشی و سایت های اینترنتی به فروش می رسد. ازاین رو سازمان غذا و دارو و کمیسیون تجارت فدرال امریکا مجددا در سال 2011طی بخشنامه هایی فروش بدون نسخه محصولات HCG را غیرقانونی دانسته و برخورد قانونی با شرکت ها و فروشگاه های متخلف صورت می گیرد. همچنین ازآنجاکه HCG جزو داروهای مورد تایید فارماکوپه هومیوپاتی امریکا نمی باشد فروش و مصرف آن به عنوان داروی هومیوپاتی غیرقانونی می باشد.

سازمان غذا و دارو به مصرف کنندگان HCG و پیروان روش تغذیه سایمونز توصیه می کندکه مصرف HCG و رژیم غذایی حودسرانه را قطع کنند و برنامه غذایی مناسب را زير نظر متخصص تغذيه دنبال کنند. مصرف طولانی رژیم غذایی بسیارکم کالری فرد را با خطرات زیادی از جمله ایجاد سنگ کیسه صفرا، عدم تعادل الکترولیت های بدن، اختلال عملکردعصبی، تحلیل بافت عضلانی و غیرطبیعی شدن ضربان قلب مواجه می کند.

یکی از مهمترین اشکالات رژیم غذایی سایمونز دریافت پروتئین کمتر از حد مجاز روزانه است که باعث بر هم خوردن تعادل پروتئینی بدن می شود. همچنین متخصصین تغذیه توصیه می کنند بهترین برنامه، داشتن فعالیت بدنی منظم و کاهش 500 کیلوکالری از انرژی دریافتی روزانه است که درطول هفته معادل 3500 کیلوکالری وکاهش 500 گرم از وزن فردمی شود. نتایج بدست آمده از این تحقیق بیان می داردکه هورمونHCG جهت کم کردن وزن هیچ گونه تاثیرمعناداری نداشته و موردتایید سازمان های بهداشتی نبوده و هرگونه تبلیغات، فروش، مصرف و توصیه آن توسط افرادغیرمتخصص برای درمان چاقی غیرقانونی می باشد و تنها اثرات درمانی و تشخیصی این هورمون درنظرگرفته شده و زیرنظر متخصص می توان آن را مصرف کرد. بنابراین پیشنهاد می شود که جهت کاهش هرگونه عوارض ناشی از مصرف این دارو اطلاع رسانی لازم توسط سازمان های بهداشتی و دارویی به مصرف کنندگان صورت پذیرد. نکته آخراینکه عارضه چاقی فقط با اهرم «تغییر رفتار» که شامل برنامه غذایی و فعالیت فیزیکی مناسب است، مهار می شود و هیچ راه میانبری برای درمان آن وجود ندارد. حتی در صورت استفاده از داروهای ضدچاقی با تجویز پزشک اگر رفتارهای فرد تغییر نکند، چاقی قابل برگشت خواهد بود و فرد دوباره اضافه وزن پیدا خواهد کرد.